Elm və İnqilabın Kölgəsində Başlayan Bir Hekayə

İl 1967, məkan Çinin paytaxtı Pekin.

Gənc alim Ye Wenjie, atasının paramilitar qüvvələr tərəfindən edam edilməsinə şahid olur. Bu hadisə yalnız onun şəxsi faciəsi deyil, eyni zamanda elm, ideologiya və insanlıq arasında əzici bir qarşıdurmanın simvoludur.

“Vətən xaininin qızı” damğası vurulan Ye, sürgündən xilas olmaq üçün Monqolustanda ucqar bir hərbi bazaya göndərilir. Bu baza kosmosa siqnallar göndərən nəhəng antenna sistemi ilə təchiz olunub — və Ye-nin qəzəbinin istiqaməti artıq bəllidir.

O, bütün nifrətini elmə və kainata yönəldir. Göndərdiyi siqnalların bir gün cavab alacağını belə təsəvvür etmir. Lakin kosmosun dərinliklərindən gələn o ürpədici cavab, bəşəriyyətin taleyini geri dönməz şəkildə dəyişdirəcək:
“Qətiyyən cavab verməyin.”

Çin Mədəni İnqilabının İzləri

Əsərin kökləri Mao Zedunun rəhbərliyi dövründə baş vermiş Çin Mədəni İnqilabına gedib çıxır.

Həmin illərdə elm, incəsənət və azad düşüncə “Qərbin pozulmuş mirası” kimi damğalanmış, alimlər alçaldılmış, sürgün edilmiş, hətta öldürülmüşdür.
Liu Cixinin bu dövrə yönəlik tənqidləri roman boyunca açıq şəkildə hiss olunur.

Serialda da romanda olduğu kimi, elmi tərəqqinin basqı altında saxlanması, fərdin sistem qarşısında təkliyi və insanın elmi bir xilas vasitəsinə çevirmə cəhdi dərin simvolizm ilə təqdim edilir.

Ye Wenjie obrazı əslində insan ağlının həm dağıdıcı, həm də yaradıcı potensialını təmsil edir.
O, elmi bəşəriyyət üçün deyil, bəşəriyyətdən qaçmaq üçün istifadə edən bir alimdir.
Məhz bu ikilik serialın fəlsəfi onurğa sütununu təşkil edir.

Üç Cisim Problemi: Həqiqi Elmi Xaos

Əsərin adı olan Üç Cisim Problemi yalnız bir metafora deyil, eyni zamanda real bir fizika problemidir.

Nyuton mexanikasına görə iki göy cisminin bir-birinə cazibə qüvvəsi altında necə hərəkət etdiyini hesablamaq mümkündür.
Lakin sistemə üçüncü bir cisim əlavə edildikdə bütün tənliklər çökür.
Artıq heç bir formul sistemin gələcək davranışını proqnozlaşdıra bilmir.
Bu isə xaos nəzəriyyəsinin başlanğıc nöqtəsidir.

Romanın və serialın əsasını da məhz bu təşkil edir:
nizam və xaos, proqnoz və qeyri-müəyyənlik, tale və azad iradə arasında bitməyən bir salınım.

Yadplanetli sivilizasiyanın yaşadığı Trisolaris planeti də məhz belə bir sistemdə mövcuddur — üç günəşin cazibə qüvvəsi ilə xaotik şəkildə sürüklənən bir dünya.
Bu planetin sakinləri öz fəlakətlərindən xilas olmaq üçün kainatda bir çıxış yolu axtarırlar…
Və onların cavabı bəşəriyyətdir.

İlk Təmas: Ümid, yoxsa Fəlakət?

Serialın mərkəzində elmi fantastikanın ən qədim mövzularından biri dayanır: First Contact, yəni “ilk təmas”.

Lakin buradakı əsas sual budur:
ilk təmas doğrudan da bəşəriyyətin xilasıdırmı, yoxsa sonu?

Stiven Hokinq bu suala illər əvvəl belə cavab vermişdi:
“Tarix boyu daha inkişaf etmiş sivilizasiyalarla təmas, daha az inkişaf etmişlər üçün fəlakətlə nəticələnmişdir.”

Liu Cixin də bu fikri mərkəzə alaraq, ünsiyyətin və bilik paylaşımının belə ölümcül ola biləcəyi bir varoluşu sorğulayır.
Bir siqnal, bir mesaj, hətta bir fikir belə bir sivilizasiyanın süqutuna səbəb ola bilər.

Fəlsəfi Qatlar: İnsan, Elm və Əxlaq

Üç Cisim Problemi yalnız elmi fantastika əsəri deyil; bəşəriyyətin varoluş dilemmlarını araşdıran fəlsəfi bir manifestdir.

Serial boyunca qarşımıza çıxan obrazlar etik sərhədləri sınağa çəkir:
Elmin məqsədi xilasdırmı, yoxsa sadəcə marağın ödənilməsi?
Bir alim bəşəriyyət üçünmü çalışmalıdır, yoxsa elmin özü üçün?

Bu suallar serialın hər səhnəsinə sirayət edir.
Bir tərəfdə kvant fizikası, çoxlu kainatlar və oyun nəzəriyyəsi ilə hörülmüş mürəkkəb elmi baza var;
digər tərəfdə isə insanın öz məhvinə səbəb ola biləcək potensialını əks etdirən metaforik bir anlatı.

Netflix Uyarlaması: Elmi Fantastika ilə Gərginlik Arasında

Netflix istehsalı olan serial Game of Thronesun yaradıcıları David Benioff və D. B. Weiss, ssenarist Alexander Woo ilə birlikdə ərsəyə gətirilmişdir.

Uyarlama kitablara tam sadiq olmasa da, hekayəni müasir tamaşaçıya çatdırmaqda uğurlu bir balans yaradır.
Bəzi obrazlar birləşdirilmiş, bəziləri isə yenidən yozulmuşdur.

Serialın birinci mövsümü təkcə Üç Cisim Problemi romanına deyil, eyni zamanda davam kitabları olan Qaranlıq Meşə və Ölümün Sonuna da istinadlar edir.
Bu da serialı daha bütöv, lakin eyni zamanda daha mürəkkəb edir.

Hadisələrin əsasən Çinin əvəzinə Londrada cərəyan etməsi hekayəyə qlobal bir çalar qatır.
Bu, bəzi tamaşaçılar tərəfindən “hollywoodlaşdırma” kimi tənqid edilsə də, istehsalın daha geniş auditoriyaya çatmasını təmin etmişdir.

Elmin Sərhədlərini Zorlayan Bir Dastan

Üç Cisim Problemi sadəcə bir serial və ya roman deyil — bəşəriyyətin kainatdakı yerini yenidən düşünməyə vadar edən bir zehni təcrübədir.

Xaosun içində nizam, ümidin içində qorxu, elmin içində etik dilemmlar axtaran hər kəs üçün bu hekayə bir səyahətdir.
İstər kitabı oxuyun, istər seriala baxın; qarşılaşacağınız şey təkcə yadplanetlilər deyil, bəşəriyyətin özüdür.