"Sorushsanız: "İndiyə qədər yaşamış ən böyük riyaziyyatçı kimdir?", qarşınıza uzun siyahılar çıxar. O siyahılarda Pifaqoru görərsiniz, Hipatiyaya rast gələrsiniz, Qausun adı yaddaşlarınızın bir yerindən yavaş-yavaş üzə çıxar. Amma fərq edərsiniz ki, riyaziyyatçılar fiziklər qədər məşhur deyillər. Fizikada Nobel var; riyaziyyatda isə yoxdur. Buna görə də riyaziyyatın Nobeli sayılan Filds Medalı yaranmışdır, amma soruşuram sizdən: Neçə nəfər bu medalın adını eşitmiş və ya kimə verildiyini maraqlanmışdır?"

"Riyaziyyat bir mənada kainatdakı ən çətin dildir. Bir fizik nəhəng laboratoriyalarda təcrübələr aparır, bir astrofizik kilometrlərlə böyüklükdə teleskoplarla kosmosu araşdırır, bir hissəcik fiziki yerin altında milyard dollarlıq tunellərdə məlumat toplayır... Riyaziyyatçı isə sadəcə bir kağız və bir qələmlə ağlın ən dərin labirentlərində gəzir. Və biz çox zaman buraxın həlli, daha problemin özünü belə anlaya bilmərik."

"Bu dili danışan insanların sayı azdır; həqiqətən də azdır. Buna görə də "gəlib-keçmiş ən yaxşı riyaziyyatçılar" siyahılarında keçən adları çox tanımırıq. Halbuki hamısının hekayəsi film kimidir. Və o siyahıdakı adlardan sadəcə ikisi bu gün sağdır. Bu iki nəfərdən biri, obyektiv qiymətləndirmələrə görə yaşayan ən dahi riyaziyyatçı sayılır. Digəri isə—məncə—daha maraqlı bir xarakterdir. Bu iki nəfərdən ikincisi eyni zamanda mənim bu məqalədə danışmaq istədiyim ad: Qriqori Perelman, ləqəbi ilə "Sirli Qriqori"."

"Perelmanın hekayəsini bənzərsiz edən tək şey onun zəkası deyil; zəkasını istifadə etmə üsulu, problemlərə yanaşması və bütün bu uğurlardan sonra dünyayla əlaqəsini demək olar ki, tamamilə kəsməsidir. Riyaziyyat tarixinin ən vacib nailiyyətlərindən biri olan Puankare Hipotezini həll edərək adını əbədiləşdirdi. Bu problem, Kley Riyaziyyat İnstitutunun müəyyən etdiyi Minillik Problemlər arasında idi: Birç və Svinnerton-Dayır Hipotezi, Hoc Hipotezi, Navye-Stoks Tənlikləri, P qarşı NP, Riman Hipotezi, Yanq-Mills Nəzəriyyəsi və Kütlə Problemi və Puankare Hipotezi..."

"Bu problemlərin hər biri bir karyer tələb edir. Ömür verənlər var, yenə də həll edə bilmirlər. Endrü Vaylsın "Bu problemlərin nə vaxt həll olunacağını bilmərik; bəlkə 5 il sonra, bəlkə 100 il sonra" sözləri riyaziyyat dünyasının acı həqiqətini xülasə edir."

"Yeni minilliyə belə bir çağırışla girdik. Və sadəcə bir nəfər, təkcə iki il sonra bu nəhəng siyahıdan bir problemi həll etdiyini dünyaya elan etdi: Qriqori Perelman."

"Həm də elə böyük bir həll ki, riyaziyyatçılar işi araşdırdıqca heyranlıqları daha da artdı. Lakin Perelmanın hekayəsindəki əsıl qırılma nöqtəsi bundan sonra başladı. Çünki riyaziyyatın Nobeli olan Filds Medalına layiq görüldü, amma mükafatı rədd etdi. Üstəlik, həll üçün vəd edilən 1 milyon dollar mükafatı da geri çevirdi. Təntənə salonunda yüzlərlə alim arasında bir onun oturacağı boş qaldı. O, səhnə işıqlarını deyil, səssizliyi seçdi."

"Bu maraqlı davranış, onun bir anda sirli bir fiqurə çevrilməsinə səbəb oldu. Haqqında düzgün bir sənədli film yoxdur, hərtərəfli bir bioqrafiya yoxdur, hətta aydın şəkli belə demək olar ki, yoxdur. Sağ olub-olmadığı belə bəzən müzakirə mövzusuna çevrilir. Perelman sanki "şöhrət" ideyasına allergiyası varmış kimi davranır. Riyaziyyatı karyera üçün deyil, həqiqətin ardınca getdiyi üçün edir. Onun üçün kainat, rəqəmlərlə toxunmuş bir qaydadır; riyaziyyat isə bu qaydanı ən saf halıyla anlamağın yoludur."

"Qriqori Perelman, dünyanın ən çətin problemlərindən birini həll etməsinə baxmayaraq, özünü alqışlamaq istəyən insanlardan uzaq durdu. Mükafatları, pulu, şöhrəti rədd etdi. Bəlkə də əslində ən böyük çağırışı buydu. Bu gün hələ də nə etdiyini, harada yaşadığını, yeni bir problem üzərində işləyib-işləmədiyini bilən demək olar ki, heç kəs yoxdur."

"Amma bu qəti: Riyaziyyat tarixinin ən səssiz insanı, bəlkə də ən səsli izlərdən birini buraxıb. Səssizliyiylə belə dünyanı heyrətləndirməyi bacardı."

"Buna görə də ona "Sirli Qriqori" demək heç də şişirtmə deyil."